Astronomical knowledge of celestial objects influences and informs the life and law of First Nations people. - གནམ་རིག་གི་དངོས་པོའི་སྐོར་གྱི་ཤེས་བྱ་དེས་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་ཁྲིམས་ལུགས་སྐོར་ཤེས་རྟོགས་དང་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད།

ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ནང་སོའི་སྨན་བཅོས་ལྟ་སྐྱོང་སྐོར་ཤེས་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་། སོའི་བདེ་ཐང་ནི་ཁྱེད་རང་གི་སྤྱི་ཡོངས་འཕྲོད་བསྟེན་བདེ་ཐང་དང་ལུས་སེམས་བདེ་སྡུག་སོགས་ལ་འབྲེལ་བ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད།

ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ནང་སོའི་སྨན་བཅོས་ལྟ་སྐྱོང་སྐོར་ཤེས་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་། སོའི་བདེ་ཐང་ནི་ཁྱེད་རང་གི་སྤྱི་ཡོངས་འཕྲོད་བསྟེན་བདེ་ཐང་དང་ལུས་སེམས་བདེ་སྡུག་སོགས་ལ་འབྲེལ་བ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད།

ཉེ་ཆར་གྱི་ཞིབ་འཇུག་ཞིག་གི་ནང་ད་ལྟའི་ཆར་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ནང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་དཀའ་ངལ་ཐད་སེམས་ཁྲལ་ཆེན་པོ་ཡོང་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། དེས་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཁ་བྲལ་གྱི་གནས་སྟངས་ཀྱང་མང་པོ་ཞིག་ལྷག་གི་ཡོད་སྐོར་གསལ་འདུག

པེར་ཐི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་སྔོན་འགོག་ས་ཁུལ་ནང་དུ་འབུ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་གིས་ཤིང་སྡོང་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་གཏོར་བརླག་བཏང་ཡོད་པ་དང་། མཁས་པ་ཚོས་ཤིང་སྡོང་རྒན་པ་བསད་པའི་ནུས་པ་ཡོད་པའི་སྦྲང་མ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ཡིན་པར་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཆེ་ཆུང་མི་ལི་མི་ཊར་གཉིས་ལས་མེད་པའི་མེ་མདའ་ཆུང་ཆུང་དེས་ལོ་གཉིས་ནང་ཤིང་སྡོང་ཞིག་བསད་ཐུབ། འབུ་སྲིན་འདི་བཀག་འགོག་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་པེར་ཐི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཉུང་མཐར་ཡང་ཤིང་སྡོང་ ༣༠༠༠ གཏོར་བརླག་བཏང་ཟིན་ཡོད།

ཉེ་ཆར་ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་ས་པེ་རི་སིར་འཚོགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་ཐོག ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡ་ནི་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ནང་ཨང་རིམ་བཞི་པར་སླེབས་པ་དང་། རྩེད་འགྲན་པ་རྣམས་ཀྱིས་གསེར་གྱི་རྟགས་མ་ ༡༨ བླངས་བས་ཨོ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནང་ཟིན་ཐོ་གསར་པ་བཀོད་ཐུབ་ཡོད་པ་རེད།

བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་བོད་དོན་ཞུ་གཏུགས་ལས་འགུལ་ཆེད་ཨོ་གླིང་ནང་གཞུང་འབྲེལ་འཚམས་གཟིགས་ལས་དོན་ཆེད་ཕེབས་པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་མཁན་པོ་འཇམ་དཔལ་བསྟན་འཛིན་མཆོག་ལ། ཐེངས་འདིར་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ནས་ཨོ་གླིང་ནང་བོད་དོན་ཞུ་གཏུགས་ལས་འགུལ་སྐོར་བཅར་འདྲི།

དུས་རྒྱུན་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ནང་མི་རྣམས་རྐང་ཐང་དུ་འགྲོ་བསྐྱོད་བྱེད་ས་ལམ་ཁའི་སྒྲིག་སྲོལ་དང་འགལ་འཛོལ་བྱུང་ཚེ། དེའི་རྐྱེན་པས་ཉེས་ཆད་ཕོག་སྲིད་པས་མ་ཚད་བརྡབ་སྐྱོན་གྱི་གནས་ཚུལ་ཡང་ལྷག་སྲིད་པ་ཞིག་རེད། རྒྱ་ལམ་སྟེང་རྐང་ཐང་དུ་འགྲོ་བསྐྱོད་བྱེད་མཁན་ཚོས་བདེ་འཇགས་ལ་དོ་སྣང་དང་སྤྱིའི་ཤེས་བྱ་འགྲོ་ལུགས་འགྲོ་སྟངས་ཧ་གོ་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད།

དུས་རྒྱུན་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ནང་མི་རྣམས་རྐང་ཐང་དུ་འགྲོ་བསྐྱོད་བྱེད་ས་ལམ་ཁའི་སྒྲིག་སྲོལ་དང་འགལ་འཛོལ་བྱུང་ཚེ། དེའི་རྐྱེན་པས་ཉེས་ཆད་ཕོག་སྲིད་པས་མ་ཚད་བརྡབ་སྐྱོན་གྱི་གནས་ཚུལ་ཡང་ལྷག་སྲིད་པ་ཞིག་རེད། རྒྱ་ལམ་སྟེང་རྐང་ཐང་དུ་འགྲོ་བསྐྱོད་བྱེད་མཁན་ཚོས་བདེ་འཇགས་ལ་དོ་སྣང་དང་སྤྱིའི་ཤེས་བྱ་འགྲོ་ལུགས་འགྲོ་སྟངས་ཧ་གོ་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད།

ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡ་གཞུང་གིས་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལིའི་ནང་གཞིས་སྤོ་བ་ལས་མི་རྣམས་ཀྱིས་ལས་ཀ་བྱེད་སར་ཐོབ་ཐང་དྲང་བདེན་འཐབ་རྩོད་ཆེད། འཛམ་གླིང་ནང་ཆེས་ཐོག་མའི་ཐོངས་ཆེན་རིགས་གསར་པ་ཞིག་བཟོས་ཡོད་པ་རེད། ཐོངས་ཆེན་གྱི་སྡེ་ཚན་གསར་པ་འདིས་ལས་ཀ་བྱེད་སར་བཙན་ཤེད་ལ་འཐབ་རྩོད་བྱེད་བཞིན་པའི་གནས་སྤོས་བ་ལས་མི་ཚོས་ཐོབ་ཐང་འཐབ་རྩོད་བྱེད་བཞིན་པའི་སྐབས་སུ་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ནང་གནས་སྡོད་བྱེད་ཆོག་པའི་དུས་ཡུན་རིང་དུ་གཏོང་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་འདུག

ཉེ་བའི་ཆར་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡ་དང་འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་ཨོ་ལིབ་ Olive སྣུམ་གྱི་རིན་གོང་ཤུགས་ཆེ་འཕར་ཡོད་པ་རེད། འདིར་ལོར་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡ་རྒྱལ་ནང་དང་ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ལ་སྟོན་ཐོག་ཡག་པོ་མ་བྱུང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཨོ་ལིབ་སྣུམ་ཐོན་སྐྱེད་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཤུགས་ཆེ་ཐེབས་ནས་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་མཁན་ཚོས་ཟླ་བ་རྗེས་མའི་ནང་ཨོ་ལིམ་སྣུམ་དགོས་མཁོ་ལྟར་མཁོ་སྤྲོད་ཐུབ་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཆགས་ཡོད་པའི་སེམས་ཁྲལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་འདུག

ཉེ་བའི་ཆར་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡ་དང་འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་ཨོ་ལིབ་ Olive སྣུམ་གྱི་རིན་གོང་ཤུགས་ཆེ་འཕར་ཡོད་པ་རེད། འདིར་ལོར་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡ་རྒྱལ་ནང་དང་ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ལ་སྟོན་ཐོག་ཡག་པོ་མ་བྱུང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཨོ་ལིབ་སྣུམ་ཐོན་སྐྱེད་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཤུགས་ཆེ་ཐེབས་ནས་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་མཁན་ཚོས་ཟླ་བ་རྗེས་མའི་ནང་ཨོ་ལིབ་སྣུམ་དགོས་མཁོ་ལྟར་མཁོ་སྤྲོད་ཐུབ་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཆགས་ཡོད་པའི་སེམས་ཁྲལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་འདུག

རྒྱ་གར་དྷ་རམ་ས་ལར་བརྟེན་གཞི་བྱས་པའི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལྟ་གྲུབ་སྦྱོང་བརྡར་བསྟི་གནས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་དང་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་བསྟན་འཛིན་ཆོས་འཛིན་ལགས་ནས་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་གྲོང་ཁྱེར་སིཌ་ནིང་དང་། དེ་བཞིན་གནས་མཁར་གསར། མེལ་བྷེལ་བཅས་ཀྱི་ནང་བོད་ཕྲུག་རྣམས་ལ་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལྟ་གྲུབ་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོད་གནང་བཞིན་པའི་སྐོར་བཅར་འདྲི།

རྒྱ་གར་དྷ་རམ་ས་ལར་བརྟེན་གཞི་བྱས་པའི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལྟ་གྲུབ་སྦྱོང་བརྡར་བསྟི་གནས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་དང་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་བསྟན་འཛིན་ཆོས་འཛིན་ལགས་ནས་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་གྲོང་ཁྱེར་སིཌ་ནིང་དང་། དེ་བཞིན་གནས་མཁར་གསར། མེལ་བྷེལ་བཅས་ཀྱི་ནང་བོད་ཕྲུག་རྣམས་ལ་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལྟ་གྲུབ་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོད་གནང་བཞིན་པའི་སྐོར་བཅར་འདྲི།

ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ཚོང་ལས་ཆུང་གྲས་དང་ཁྱིམ་ཚང་ཁེ་གཉེར་ལྟ་ཞིབ་ཁང་གིས་དྲ་ཚིགས་ https://www.asbfeo.gov.au/ ཐོག ཚོང་ལས་ཆུང་ཆུང་གཉེར་མཁན་ཚོས་དགོས་མཁོའི་གནས་ཚུལ་དང་ཡིག་ཆ་ཁག་སྐད་ཡིག་ ༡༠༠ ལྷག་ཙམ་ནང་རག་གི་ཡོད་པ་རེད།

ཁྱེད་རང་རླངས་འཁོར་གཏོང་ནས་འགྲོ་སྐབས་སུ་མཚམས་རེར་ལམ་སྟེང་དུ་རླངས་འཁོར་གཏོང་མཁན་གཞན་གྱིས་རྩུབ་སྤྱོད་ཀྱི་རྣམ་པ་སྟོན་སྲིད་ལ། གཞན་གྱི་རྩུབ་སྤྱོད་ཀྱི་རྣམ་པ་ངོས་ཟིན་དགོས་རྒྱུ་དེ་ཡང་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པས་མ་ཚད། ཁྱེད་རང་ཉིད་ཀྱང་ཁོང་ཁྲོ་ལངས་བའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཚེ་དེ་ལ་གདོང་ལེན་ཇི་ལྟར་བྱེད་དགོས་མིན་དང་། ཁྱེད་དང་ཁྱེད་ཀྱི་རླངས་འཁོར་གྱི་བདེ་འཇགས་ཉེན་སྲུང་ཤེས་དགོས་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད།

ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་རྒྱལ་ས་ཁེམ་བྷེ་ར་དང་། སིཌ་ནིང་། ཝི་ཊོ་རི་ཡ་སོགས་བོད་མི་གནས་སྡོད་བྱེད་ས་ས་གནས་ཁག་མང་པོ་ཞིག་གི་ནང་། བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༧གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་འདི་ལོར་ཕྱི་ལུགས་དགུང་གྲངས་ ༨༩ ཕེབས་པའི་སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་སྲུང་བརྩི་ཟབ་རྒྱས་ཞུས་གནང་འདུག

Observing the cultural protocols of Aboriginal and Torres Strait Islander peoples is an important step towards understanding and respecting the First Australians and the land we all live on. - ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་དང་ཊོ་རེ་སི་མཚོ་འགག་གླིང་ཕྲན་སྟེང་གི་ཡུལ་མིའི་རིག་གཞུང་གི་འགྲོ་ལུགས་ལ་བརྩི་འཇོག་བྱེད་པ་ནི། ང་ཚོ་ཚང་མ་གནས་སྡོད་བྱེད་སའི་ས་གཞི་དང་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་གདོད་མའི་མི་རྣམས་ཀྱི་སྐོར་ལ་གོ་རྟོགས་དང་གུས་བཀུར་བྱེད་པའི་གོམ་པ་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད།

ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ནང་ཕྲུ་གུ་མར་འབྱར་ལ་རྒྱུན་རིང་པོའི་ལྟ་སྐྱོང་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཐབས་ཀྱི་ལམ་སྟོན་གསར་པ་དེས་ཕྲུ་གུ་དང་ཕ་མའི་འཕྲོད་བསྟེན་ལ་གྲུབ་འབྲས་བཟང་པོ་ཐོན་ཐུབ་པའི་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་འདུག

གལ་སྲིད་ཁྱེད་རང་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ནང་གནས་སྡོད་དང་དཔྱ་ཁྲལ་འབུལ་མཁན་ཞིག་ཡིན་ཚེ། ཕྱི་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༡ ཉིན་ནས་རྩིས་ལོ་གསར་པ་འགོ་འཛུགས་དང་། དེའི་གོང་གི་རྩིས་ལོ་གཅིག་ནང་ཁྱེད་རང་གི་ཡོང་འབབ་ཆ་ཚང་སྙན་སེང་དང་རྩིས་རྒྱག་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་དཔྱ་ཁྲལ་ལས་ཁུངས་ ATO ཡིས་ཁྱེད་རང་གི་རྩིས་ལོ་གཅིག་ནང་གི་ཡོང་འབབ་ལ་གཞིགས་ནས་དཔྱ་ཁྲལ་ག་ཚོད་ཕྱིར་སློག་དགོས་མིན་དང་ཡང་ན་ཁྱེད་ཀྱིས་དཔྱ་ཁྲལ་ག་ཚོད་ཆད་ཡོད་མེད་ཞིབ་འཇུག་དང་ལག་བསྟར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།