Í gær var stór stund í lífi rúmlega tvö hundruð fjölskyldna sem upplifðu hörmungar þegar olíuborpallurinn Alexander Kielland hrundi í Norðursjó, árið 1980. 45 árum síðar samþykkti norska Stórþingið að greiða ætti bætur til þeirra sem upplifðu eða misstu ástvin í þessu mannskæðasta vinnuslysi í sögu Noregs. Meðal þeirra sem létust var Íslendingurinn Hans Herbert Hansen. Hann var 33 ára Akureyringur, og skildi eftir sig þrjú ung börn á Íslandi. Elsta dóttir hans, Guðný Hansen, hefur í heilan áratug barist fyrir uppgjöri málsins. Þóra Tómasdóttir ræddi við hana og þingmanninn Mími Kristjánsson.

Hjón á miðjum aldri lýsa því hvernig það hefur verið að búa undir herbergjahóteli í miðbæ Reykjavíkur í tæpan áratug. Blaðamaður Þetta helst heimsótti konuna og eiginmann hennar í íbúðina þeirra. Í húsinu með þeim búa 7 til 8 einstaklingar í litlum herbergjum. Leigusali þeirra er fyrirtækið 101 house sem sérhæfir sig í útleigu á herbergjum í póstnúmeri 101 í Reykjavík. Eigandi fyrirtækisins er Indriði Björnsson, sextugur karlmaður sem búsettur er í Reykjavík. Fyrirtæki hans á ellefu fasteignir í Reykjavík og eru herbergi þess auglýst á heimasíðu félagsins. Konan lýsir alls konar slæmum afleiðingum af því að búa undir herbergjahóteli þar sem svo margir ótengdir aðilar búa. Hún nefnir hávaða og umgang og svo líka skort á viðhaldi á eigninni þar sem leigusalinn vill ekki leggja í óþarfa kostnað. Talsverð umræða hefur verið í samfélaginu um slík herbergjahótel sem oft og tíðum eru rekin í fjölbýlishúsum þar sem einstaklingar og fjölskyldur búa í leigu- eða eignarhúsnæði. Þessi umræða hefur komið upp í kjölfar brunans í íbúð á Hjarðarhaga í þar síðustu viku. Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson

Fyrir hálfum mánuði réðst Inga Sæland með sleggju á veggi í hinni sögufrægu byggingu Loftleiða í Reykjavík.Tilgangurinn með hamaganginum í ráðherranum var að vekja athygli á því að ríkið hefði komist að samkomulagi við fasteignafélagið Reiti um að húsnæðinu yrði breytt í hjúkrunarrými. Ráðast á í gangerar endurbætur á húsinu svo það geti svalað brotabrot af þörf þjóðarinnar fyrir hjúkrunarrými. Í þessum þætti ætlum við að banka uppá á vinnusvæðinu og skoða hvernig fasteignafélaginu gengur að breyta skrifstofum í hjúkrunarheimili. Við hittum þar fyrir Birgir Þór Birgisson, framkvæmdastjóra þróunar hjá Reitum. Við heyrum líka Halldóri Eiríkssyni arkitekt hjá Tark, sem hefur komið að ýmsum breytingum á húsinu, svo sem því að bæta heilli hæð ofan á það. Umsjón: Þóra Tómasdóttir

Um helgina var haldið grásleppublót á Bakkafirði Í Langanesbyggð á norðausturlandi. Þar var þessi kynlega fisktegund heiðruð með hátíðahöldum og fjölbreyttri dagskrá. Boðið var upp á siglingu í grásleppubáti. Gestir fengu frumlega rétti sem búnir eru til úr þessum fiski. Frumsýnd var heimildarmynd um grásleppuveiðar eftir Rut Sigurðardóttur. Börnin fengu að handleika og skella kossi á lifandi grásleppur sem höfðu verið veiddar daginn áður. Og síðast en ekki síst seldu skipuleggejdnur hátíðarinnar vörur sem merktar eru grásleppunni, meðal annars svuntur með útlínum þessarar belgmiklu kynjaveru. Blaðamaður Þetta helst var á Grásleppunni, eins og gillið heitir, og kynnti sér hátíðahöldin með viðtölum við aðstandendur þeirra. Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson

Bruninn á Hjarðarhaga í síðustu viku hefur enn og aftur vakið upp umræðu um stöðu erlends verkafólks á íslenskum leigumarkaði sem býr í herbergjahótelum. Með herbergjahótelum er átt við fasteignir þar sem fólk sem er ótengt býr í herbergjum og deilur eldhúsaðstöðu og salerni. Einn þeirra sem er orðinn stórtækur á þessum leigumarkaði með herbergi er veðufræðingurinn og prófessorinn Haraldur Ólafsson. Haraldur á 10 íbúðir í Reykjavík í tveimur einkahlutafélögum og hafa margir ótengdir einstaklingar búið í hluta þessara eigna um árabil. Einkahlutafélögin heita Mótel Venus ehf. og Miklabraut ehf. Rætt er við Harald og Þórunni Grétu Sigurðardóttur sem er býr í götu þar sem ein af fasteignum hans er staðsett. Umsjón: Ingi F. Vilhjálmsson

Mörg spjót standa á Guðrúnu Hafsteinsdóttur formanni Sjálfstæðisflokksins þessa dagana. Hún er gagnrýnd fyrir að vera ekki búin að hífa upp fylgi flokksins og vera ósýnileg í umræðu um veiðigjöld. Við heimsækjum Guðrúnu á formannsskrifstofu hennar í Valhöll og heyrum hvernig hún hyggst tækla verkefnin og lægja öldur eftir klofning flokksins á síðasta landsfundi hans. Umsjón: Þóra Tómasdóttir

Bruninn á Hjarðarhaga í síðustu viku hefur vakið mikla athygli og er til rannsóknar hjá lögreglu. Fjórir menn bjuggu saman í íbúðinni sem er 80 fermetrar að stærð og með þremur herbergjum, samkvæmt fasteignamati. Þeir voru allir að erlendu bergi brotnir. Einn Bandaríkjamaður, einn Tékki og tveir Ungverjar. Þeir tengdust ekki innbyrðis. Búið var að stúka af hluta íbúðarinnar til að búa til fleiri lokuð rými fyrir leigjendurna. Tveir af mönnunum létust í brunanum og sá þriðji særðist alvarlega. Hann komst við illan leik út um glugga á íbúðinni. Fjórði maðurinn var ekki heima þegar þessi harmleikur átti sér stað. Í þetta helst í dag er rætt við Guðmund Hrafn Arngrímsson, formann leigjendasamtakanna, og Sögu Kjartansdóttur hjá ASÍ um þetta búsetufyrirkomulag margra erlendra verkamanna hér á landi, hversu algengt það er og hvaða vandkvæði fylgja því. Guðmundur Hrafn kallar þetta búsetuform herbergjahótel. Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson

Við ætlum að ræða um stöðu Guðrúnar Hafsteinsdóttur eftir að hafa verið formaður Sjálfstæðisflokksins í tæpa þrjá mánuði. Nú er farið að bera á gagnrýni í garð Guðrúnar, meðal annars úr stuðningshópi Áslaugar Örnu. Gagnrýnin er viðruð í hlaðvörpum og skoðanagreinum og lútir að því að nýr formaður hafi ekki uppskorið eins og hún sagðist vilja gera. Viðmælendur: Eva Heiða Önnudóttir, Andrés Magnússon, Vigdís Häsler og Ólöf Skaftadóttir. Umsjón: Þóra Tómasdóttir

Stærsta laxeldisfyrirtæki landsins tapaði 3 milljónum evra vegna áhrifa laxalúsar og laxadauða hjá fyrirtækinu. Framleiðsla fyrirtækisins á eldislaxi dróst saman um meira en helming frá fyrsta ársfjórðungi 2024 vegna þessa. Framleiðslan fór frá 2800 tonnum á fyrstu þremur mánuðum ársins 2024 og niður í 1100 tonn á fyrstu þremur mánuðum þessa árs. Þetta kemur fram í uppgjöri Arnarlax fyrir fyrsta ársfjórðung þessa árs á þriðjudaginn. Í uppgjörinu kemur fram að um sé að ræða svokallaðar ,,líffræðilegar áskoranir” eða biological challenges á ensku en þetta er hugtak sem kemur ítrekað fram í gögnum um rekstur laxeldisfyrirtækja. Líffræðilegar áskoranir er samheiti yfir skakkaföll í rekstri laxeldisfyrirtækja sem rekja má til veðurs, laxalúsar eða annars konar erfiðleika sem leið til taps. Rætt er við Júlíus Birgi Kristinsson sem er með doktorsgráðu í líffræði með sérhæfingu í lífeðlisfrði laxa eftir mati hans á stöðu sjókvíaeldis á Íslandi í dag. Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson

Evrópska lögreglan Europol hefur áhyggjur af því að skipulagðir brotahópar noti í auknum mæli ungmenni til að fremja fyrir sig alvarlega glæpi. Angar af þeirri þróun hafa birst okkur hér á landi. Europol hefur einnig áhyggjur af því að gervigreindin auki afkastagetu skipulagðra glæpahópa. Fjölþætt starfsemi brotahópanna geti því, að mati Europol, grafið í auknum mæli undan stöðugleika í Evrópuríkjum. Við ræðum við eina Íslendinginn sem starfar hjá Europol, Stefán Sveinsson um nýútkomna greiningarskýrslu Europol. Umsjón: Þóra Tómasdóttir

Í blíðskaparveðrinu sem verið hefur á landinu síðustu daga taka margir fram grillin sín og fíra upp í þeim. Eitt af því sem margir grilla á góðviðrisdögum eru pylsur, ekki síst fyrir börnin. Forstjóri Sláturfélags Suðurlands (SS), Steinþór Skúlason, segir að pylsusala fyrirtækisins virka tvöfaldist í góðu veðri eins og verið hefur í landinu síðustu daga. En eru pylsur eins og hjá SS góður matur? Um þetta hafa næringarfræðingar og talsmenn íslensku pylsunnar slegist í gegnum árin. Einn þeirra sem hefur gagnrýnt íslensku pylsuna er næringarfræðingurinn og einkaþjálfaranum Geir Gunnar Markússon. Umsjón: Ingi F. Vilhjálmsson

Sameinuðu þjóðirnar eru í djúpstæðri krísu og fé stofnunarinnar gæti orðið uppurið um mitt ár. Það kostar mannslíf og langþráða uppstokkun á starfsemi stofnunarinnar. SÞ hafa verið gagnrýndar fyrir fitulag í efstu þrepum, kostnaðarsama yfirbyggingu og fyrir að láta pólitík ráða för í mannúðarstarfi. Viðmælendur: Lára Jónasdóttir og Svanhildur Þórðardóttir. Umsjón: Þóra Tómasdóttir.

Lögreglumennirnir fyrrverandi Jón Óttar Ólafsson og Guðmundur Haukur Gunnarsson hjá njósnafyrirtækinu PPP gerðu leynilega upptöku af samtali sínu við Jónas Helgason í nóvember árið 2012. Jónas var aðalrannsakandinn í gjaldeyriseftirliti Seðlabanka Íslands sem rannsakað hafði útgerðarfélagið Samherja á þessum tíma. Jónas tók meðal annars þátt í húsleit hjá Samherja og hafði 22 ára reynslu af störfum í lögreglunni áður en hann fór til Seðlabanka Íslands. Þegar samtalið átti sér stað voru sex mánuðir frá því að Jónas lét af störfum í gjaldeyriseftirlitinu. Í samtalinu reyndi PPP að fá upplýsingar frá Jónasi um gang rannsóknar Seðlabanka Íslands á Samherja. Í tímaskýrslum PPP kemur fram að þeir unnið þetta verk fyrir hönd Samherja. Um er að ræða enn eitt málið úr stórum gagnaleka um njósnafyrirtækið PPP. Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson

Við höldum áfram að ræða au pair-kerfið á Íslandi. Nú út frá sjónarhóli Rakelar Tönju Bjarnadóttur, fjögurra barna móður, sem hefur margvíslega reynslu af því. Svo heyrum við hvernig fyrirkomulagið horfir við Sigrúnu Ólafsdóttur, prófessor í félagsfræði við Háskóla Íslands. Hún hefur í rannsóknum sínum meðal annars skoðað ójöfnuð og aðstöðumun fólks í samfélaginu. Umsjón: Þóra Tómasdóttir

Landeldi á laxi gæti orðið risastór atvinnugrein á Íslandi ef allt gengur að óskum hjá nokkrum fyrirtækjum sem eru hefja starfsemi í þessari grein hér á landi. Þrátt fyrir þessi auknu umsvif landeldisfyrirtækja hefur umræðan um þessa tegund fiskeldis verið tiltölulega lítil. Ástæðan er meðal annars sú að svo mikil umræða hefur verið um sjókvíaeldi á eldislaxi þar sem fiskurinn er alinn í kvíum í sjó í fjörðum landsins en ekki uppi á landi. Eitt af löndunum sem hefur lengri og meiri reynslu en Ísland af sjókvíaeldi og landeldi er Noregur. Í síðustu viku kom út gagnrýnin skýrsla hjá norsku umhverfisstofnuninni um starfsemi landeldisfyrirtækja þar í landi. Um er að ræða landeldisfyrirtæki sem eru að rækta laxaseiði sem svo eru sett út í sjókvíar hjá norskum laxeldisfyrirtækjum og látin stækka þar upp í sláturstærð. Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson

Ungar konur frá Filippseyjum koma í stórum stíl til Íslands á au pair leyfi, sem er vistráðning til íslenskra fjölskyldna. Vistin er ekki skilgreind launuð vinna og því eru au pair-ar utan stéttarfélaga og ekki með eiginlegt atvinnuleyfi. Það er því ekkert kerfi eða öryggisnet utan um þær sem lenda í slæmum aðstæðum. Norðmenn hafa aflagt kerfið vegna hneykslismála og í Danmörku er kerfið afar umdeilt. Ný dönsk þáttarröð á Netflix vekur upp siðferðislegar spurningar um ójafnvægið milli filippseyskra stelpna og fjölskyldanna sem þær búa hjá. Saga Kjartansdóttir og Hlöðver Skúli Hákonarson benda á galla kerfisins hér á landi. Augljóst sé að fjölmargir líti á au pair stúlkur sem ódýrt vinnuafl og misnoti kerfið. Umsjón: Þóra Tómasdóttir.

Sveinn Rúnar Hauksson heimilislæknir ræðir um umræðuna um notkun á hugvíkkandi efnum eins og LSD eða sýru þegar hann var ungur maður á sjöunda áratugnum og umræðuna um hugvíkkandi efni í samfélaginu í dag. Sveinn Rúnar notaði LSD á sínum tíma en fór verst á hassreykingum og endaði meðal annars inni á geðdeild í Þýskalandi vegna dagreykinga. Tímabilið sem Sveinn Rúnar ræðir um er að hið svokallaða hippatímabil þar sem neysla á kannabisefnum og ofskynjunarlyfjum alls kyns færðist mjög í vöxt. Hann segist hafa verið eins konar ,,hassprestur" á sínum yngri árum og talað mjög fyrir notkun efnisins. Sveinn Rúnar var í viðtali við blaðamanninn Jakob Bjarnar Grétarsson á vefmiðlinum Vísi um helgina og vakti samtal þeirra talsverða athygli á samfélagsmiðlum. Tilefnið var að Sveinn Rúnar er að láta af störfum sem heimilislæknir, 78 ára gamall. Í viðtalinu var Sveinn Rúnar krítískur á það sem honum finnst vera gagnrýnislaus umræða um hugvíkkandi efni í samfélaginu. Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson

Hljómsveitin XXX Rottweiler hundar fagna 25 ára starfsafmæli sínu í Laugardalshöll 24. maí. Í þessum þætti reynir Þóra Tómasdóttir að skræla þykkan skráp af Ágústi Bent og komast að því hvernig líf hans hefur raunverulega verið þennan tíma.

Í áratugi hefur kastalahúsið á Arngerðareyri í Ísafirði vakið aðdáum og furðu fólks sem hefur farið um Djúpið. Bygging hússins leiddi til þess að kaupfélagið sem byggði húsið, og Sigurður Þórðarson stýrði, varð gjaldþrota árið 1934. Sigurður hafði þá búið í húsinu ásamt eiginkonu sinni Ástu Jónsdóttur í nokkur ár. Samtímamenn Sigurðar furðuðu sig á því af hverju þetta hús var byggt á þessum stað og hefur þeirri spurningu í raun aldrei verið svarað. Frændi Ástu Jónsdóttur, lögfræðingurinn og hæstaréttardómarinn Karl Axelsson, segir hér frá sögunni um byggingu kastalahússins sem sögð var í fjölskyldu hans. Þessi saga snýst um ástina og baráttu Sigurðar og efnamannsins Stefáns Þorlákssonar úr Mosfellssveit um hjarta Ástu. Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson