Jeśli projektuje, to przekornie – „Dom Kereta”, mieszczący się w przerwie między budynkami, albo taki okrążający pnie drzew na zalesionej działce. Czasem interesuje go mała forma, jak kurtka na zimowe spacery lub krzesło. Jeśli pisze o architekturze, to przywołuje przykłady budowli powstałych bez architektów, bo jak argumentuje, tylko nikły procent tego, co nazywamy architekturą, zostało zaprojektowane „profesjonalnie” (i jednocześnie prowadzi zajęcia na uczelni). O tym, jak wygląda życie architekta w Polsce i co aktualnie zaprząta jego uwagę, rozmawiam z Jakubem Szczęsnym, autorem książek „Azyle, nisze i enklawy, czyli katalog małych utopii” i „Witaj w świecie bez architektów”.

Tradycyjne neapolitańskie street food, pizza, owoce morza i kawa podawana z cukrem osiągnęły kulinarne mistrzostwo i dają spełnienie. Nowa książka Bartka Kieżuna „Neapol. Łakomym okiem” jest jego osobistym przewodnikiem kulinarnym, który zawiera cenne adresy, mapki, wskazówki i przepisy.Bartek Kieżun do Neapolu jeździ regularnie od 12 lat. To podróże, w których historia miesza się z kuchnią. Smaki są opowieściami o gospodarce, ekspansji czy stosunkach społecznych. Warto je „rozgryzać”, żeby lepiej zrozumieć konteksty i rzeczywistość. Kieżun twierdzi jednak, że współcześni neapolitańczycy stali się zagorzałymi konserwatystami. Ich idealna pizza z ciastem posmarowanym smalcem i grubym brzegiem canotto wciąż smakuje jak ta, którą serwowano w mieście kilka dekad wcześniej. – Znalazłem w Neapolu jedną knajpę, która jest wegetariańska – mówi, przyznając też, że ma w pamięci dosłownie jedno miejsce z trzeciofalową kawą, sączącą się przez dripa. Nikt tutaj nie jest ciekawy nowinek, nie ma potrzeby eksperymentów. Dlaczego? Bo tradycyjne neapolitański street food, pizza, owoce morza i kawa podawana z cukrem osiągnęły kulinarne mistrzostwo i dają spełnienie.Nowa książka Kieżuna „Neapol. Łakomym okiem” jest osobistym przewodnikiem. Zawiera cenne adresy, mapki, wskazówki i przepisy.

Dlaczego projektując, zajmujemy się aspektem wizualnym, skoro świat odbieramy wieloma zmysłami? Joanny Jurgi nie interesują aspiracje, mody, czy wizerunkowa funkcja designu. W książce „Szałas na hałas. O tworzeniu poczucia bezpieczeństwa za pomocą zmysłów w domu, przestrzeni i Kosmosie” przywołuje badania naukowe, teorie antropologiczne i własne doświadczenia projektantki. Uważa, że wnętrza powinny przede wszystkim wspomagać nasze życie – sprzyjać regeneracji, stymulować, stwarzać optymalne warunki do rozwoju, a co najważniejsze, zaspokajać pierwotne poczucie bezpieczeństwa.

Skoro doszliśmy już do tego, że ciało jest czymś, co możemy zaakceptować i przyjąć takie, jakie jest, i być życzliwym wobec niego, to czemu nie potraktować w ten sam sposób psychiki? – mówi psycholożka Maria Kaczorowska, autora książki „Psychopozytywność. O mądrym i czułym byciu przy sobie”. Tłumaczy w niej, jak nie przywiązywać się nadmiernie do myśli. Przyglądać się im, ale uwalniając od emocjonalnego bagażu czy przymusu reakcji, a jednocześnie budować własną historię. Czyli żyć świadomie, spójnie z wartościami i obranym celem.Maria Kaczorowska, w przeciwieństwie do wielu autorów, nie opisuje swojej praktyki gabinetowej. Nie zasypuje też czytelnika cytatami ekspertów, statystykami czy badaniami. Snuje osobistą opowieść, podsuwając narzędzia, które sprawdziła w kryzysowych momentach. Jak sama mówi, psyochopozytywność jest jednym ze sposobów patrzenia na świat, jej sposobem.

Na pytanie, czy męskość rzeczywiście jest w kryzysie Andrzej Gryżewski i Przemysław Pilarski odpowiadają zgodnie: Jest w przebudowie. Seksuolog i dziennikarz, autorzy bestsellerowej „Sztuki obsługi penisa” po sześciu latach wydają drugą część, której podtytuł brzmi „Nowe wyzwania”. Okazuje się, że pandemia, wojna w Ukrainie i polityka odcisnęły piętno na życiu seksualnym Polaków. Nowy podręcznik bierze pod lupę uzależnienie od pornografii, czy środków na potencję. Przygląda się ewolucji chemsexu i dynamice kontaktu w aplikacjach randkowych. Autorzy sporo miejsca poświęcają też uzdrawianiu relacji, dają konkretne narzędzia do pracy nad komunikacją, bliskością emocjonalną, czy wreszcie techniką seksualną. Bo na życzenie czytelników 60 ostatnich stron książki stanowi szczegółowa instrukcja obsługi penisa opatrzona ilustracjami.

Jak w takim indywidualistycznym świece bez zależności wyglądają związki? Jak przeżywane jest zakochanie? Na czym opiera się rodzina? O różnych rodzajach samotnościach w Szwecji rozmawiam z Katarzyną Tubylewicz, autorką książki „Samotny jak Szwed? O ludziach Północy, którzy lubią być sami”.Czy samotnością jest spacer po lesie w pojedynkę, sylwester spędzony w domu czy dopiero brak odwiedzających w szpitalu, po osiemdziesiątce? Jeśli 36,6 proc. gospodarstw domowych w Polsce stanowią te jednoosobowe, potrzebujemy być może nowego słowa na opisanie przebywania czy przeżywanie świata w pojedynkę. W przebodźcowanym środowisku, które testuje na nas kolejne aplikacje i komunikatory, taka wizja życia na uboczu, w ciszy, bez potrzeby „pokazywania się” i „uczestniczenia” dla wielu wydaje się pociągająca i kojąca.Szwedzi potrafią tak funkcjonować, nie rezygnując z rodzin czy związków. Może dlatego, że od blisko stu lat przyjmują, że społeczeństwo składa się z pojedynczych osób, a nie rodzin. Urządzają więc świat tak, by właśnie jednostkom zapewnić maksymalną autonomię i bezpieczeństwo – w pracy, instytucjach edukacji czy ochrony zdrowia. Jeśli powinie im się noga – stracą pracę albo zachorują, system złapie ich i uratuje, nie są „skazani” na pomoc partnera.„Temat rzeka” to podcast, którego punktem wyjścia jest książka. Interesują mnie początkowe założenia autora bądź autorki i to, jak zmieniały się w trakcie pisania. Pytam o zaskoczenia, ślepe zaułki i przełomowe momenty, ale też wnioski nasuwające się po miesiącach i latach rozmów, badań i wnikliwej pracy. Interesuje mnie literatura faktu.

Do Polski trafiła jako czteroletnia dziewczynka, była maskotką królowej. Dwór szybko jednak okazał się polem walki o wpływy i władzę. Obok francuskiej krwi niezbyt liczącej się rodziny miała wyróżniać się niespotykaną urodą, więc o jej rękę konkurowali możni. Jan III Sobieski z początku wcale jednak nie wydawał się dla niej dobrą partią. I jeśli wierzyć jego wyznaniom, na ślub z ukochaną czekał 10 lat. O historii Marii Kazimiery, zwanej też Marysieńką, rozmawiamy z Pawłem Tyszką, kierownikiem Działu Projektów Naukowych i Muzealnych Zamku Królewskiego w Warszawie i współautorem książki „Maria Kazimiera Sobieska (1641–1716). W kręgu rodziny, polityki i kultury” wydanej nakładem wydawnictwa Zamku Królewskiego w Warszawie – Arx Regia. Podcast powstał z okazji obchodów 50-lecia decyzji o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie.„Temat Rzeka” to podcast, którego punktem wyjścia jest książka. Interesują mnie początkowe założenia autora/ki i to jak zmieniały się w trakcie pisania. Pytam o zaskoczenia, ślepe zaułki i przełomowe momenty, ale tez wnioski, które nasuwają się po miesiącach i latach rozmów, badań i wnikliwej pracy. Interesuje mnie literatura faktu.

Dojrzałość, to dziwna faza życia między młodością a starością. Według psychologicznych definicji wchodzimy w nią w wieku 40 lat, co zwykle wiąże się ze stresem i lękiem. Bo jak pogodzić się z przeciętnością, nieidealnym związkiem lub jego brakiem, odzywającymi się demonami dzieciństwa czy ogólnym rozczarowaniem? – Przecież nie tak miało być – mówi Joanna Flis, psycholożka i psychoterapeutka, która zbliżając się do granicy wieku średniego, postanowiła rozpracować temat dojrzałości. Opisując mechanizmy, uwarunkowania i perspektywy dała czytelnikowi narzędzia, by dokładnie zrozumiał swoje położenie razem z szansami, które niesie. „Madame Monday. Po dorosłemu” to przewodnik po dorosłości, który powinien stać się lekturą obowiązkową już w klasie maturalnej. „Temat Rzeka” to podcast, w którym punktem wyjścia jest książka. Interesują mnie początkowe założenia autora/ki i to jak zmieniały się w trakcie pisania. Pytam o zaskoczenia, ślepe zaułki i przełomowe momenty, ale też wnioski, które nasuwają się po miesiącach i latach rozmów, badań i wnikliwej pracy.

Przyjmowanie klientów w mieszkaniu bardzo mi się podobało. W razie wystawki mogłam po prostu ściągnąć pończochy i wrócić do łóżka, żeby scrollować wiadomości na portalu i próbować umówić się na nowe spotkanie”, pisze Aleksandra Kluczyk, wspominając swoje czteroletnie doświadczenie pracy seksualnej. W tej pamiętnikarskiej relacji jest wszystko to, czego możemy się spodziewać – przemoc, narkotyki, kryzysy zdrowia psychicznego, bieda, ale też wiele rzeczy, które do schematu nie pasują, np. relacje, aktywizm, rozwój osobisty. Dlatego właśnie jest taka interesująca. O kulisach powstania książki „Niech żyją ku*wy. O Pracy seksualnej w Polsce” rozmawiam z jej autorką.

Kolekcjoner i kolekcjonerka sztuki to postać mityczna. Z niejasnego powodu nie wystarcza jej obcowanie ze sztuką – musi ją posiadać. I to w znacznie większych ilościach, niż są w stanie pomieścić ściany jej domu. Szukanie nowych prac, poznawanie artystów, budowanie własnej kolekcji szybko staje się pomysłem na życie, w który często inwestuje się duże pieniądze. To zmienia biografie artystów, trendy i kształt świata sztuki. O polskich kolekcjach i stojących za nimi ludźmi rozmawiam z Kamilą Bondar i Adamem Mazurem, autorami książki „Zbieram nową sztukę. Rozmowy z kolekcjoner(k)ami”. „Temat Rzeka” to podcast, którego punktem wyjścia jest książka. Interesują mnie początkowe założenia autora/ki i to, jak zmieniały się w trakcie pisania. Pytam o zaskoczenia, ślepe zaułki i przełomowe momenty, ale też wnioski, które nasuwają się po miesiącach i latach rozmów, badań i wnikliwej pracy. Interesuje mnie literatura faktu.

Niedługo po aferze wokół genewskiego spektaklu Krystiana Lupy, w momencie, gdy strajkują amerykańscy scenarzyści i aktorzy, Aleksandra Boćkowska w swojej książce „To wszystko nie robi się samo” rozmawia z ludźmi z zaplecza kultury. Wybiera osoby, które nigdy w życiu nie udzieliły wywiadu, są zdziwione jej propozycją, ale kiedy tylko zaczynają mówić o swojej pracy, słychać dobitnie, jak pełne są pasji, spełnienia i sprawczości. Bo przecież poza aktorkami, malarzami i reżyserami kulturę budują, i to całkiem dosłownie, również montażyści wystaw, realizatorzy dźwięku, tłumaczki na język migowy, researcherki, managerzy czy kustoszki (wszyscy płci dowolnej). Swoją pracę też traktują jako misję, bywają w swoich zawodach pionierscy i nie do zastąpienia, a popularność nigdy nie była dla nich wartością. Książka Aleksandry Boćkowskiej „To wszystko nie robi się samo. Rozmowy na zapleczu kultury” ukaże się nakładem Wydawnictwa Czarne 6 września 2023 roku.

Niepłodność jest chorobą i tak powinniśmy do niej podchodzić – mówi Anna Wietrzykowska, psycholożka i psychoterapeutka, która skupia się szczególnie na kwestiach zdrowia i stosunku do ciała. W gabinecie często przyjmuje kobiety zmagające się z niepłodnością, a czasem też bezdzietnością, która nie była ich wyborem. Doświadczenia te popchnęły ją do napisania książek – „Kiedy zamknęłam za sobą drzwi. Historie kobiet, których proces leczenie niepłodności nie zakończył się ciążą”, a następnie „Niewidzialni rodzice. Jak rozmawiać o niepłodności”.

Znany dziennikarz i publicysta „Gazety Wyborczej” wydaje książkę o nowotworze i śmierci Agnieszki, swojej żony. Tym razem zamiast o wojnie, czy politycznej grze pisze o prywatnym życiu w cieniu zbliżającej się straty, ale jego doświadczenie okazuje się całkiem uniwersalne. Jak wskazują badania to właśnie nowotwory złośliwe są główną przyczyną zgonów kobiet w Polsce między 25. a 69. rokiem życia. W „Dzbanek rozbity. Sceny z życia, choroby, śmierci i żałoby” Czuchnowski pokazuje chorobę, która wywraca życie rodziny do góry nogami. Podsuwa modele, pomysły i rozwiązania dla wszystkich, którzy zastanawiają się nad tym, jak budować nową normalność, kiedy czas dramatycznie ucieka. Czy ufać bezgranicznie lekarzom i jak dobrze się pożegnać?

Po głośnych „Heksach” Agnieszka Szpila wydaje „Octopussy. Opowiadania postporno”. Chciałoby się powiedzieć, że to lekka lektura na wakacje, bo owszem, opowiadania są zabawne, surrealistyczne i ociekają erotyzmem, ale ta 160-stronicowa książka każe czytelnikowi zmierzyć się z wieloma mitami na temat seksualności. Jak porzucić przywiązanie do konkretnej płci i binarne postrzeganie świata? Dlaczego BDSM to tylko pozorne wyzwolenie? Czy seks może być formą eskapizmu, np. w sytuacji wojny? O energii seksualnej, postporno i pracy nad najnowszą książką rozmawiam z Agnieszką Szpilą.

W emocjach powściągliwe, często surowe. Miłość wyrażające gestami, np. jedzeniem, przygotowywanym w ilościach nie do przejedzenia. Wiecznie czymś zajęte, zapobiegliwe i praktyczne. Nie potrafiące odpoczywać, a odpoczynek innych oceniające surowo. Skromne i oszczędne. Nie dające sobie nigdy prawa do przyjemności. Taki obraz babć i prababć dla wielu z nas może być boleśnie znajomy, ale Joanna Kuciel-Frydryszak w swojej książce „Chłopki” dokonuje rodzinnych egzorcyzmów. Wnikliwie bada realia życia kobiet na polskiej wsi przed stu laty i każe czytelnikowi wyciągać wnioski. To opowieść o biedzie, głodzie i wstydzie. Pieśniach weselnych, które brzmią jak żałobne, rzeczywistości bez kolorowych strojów, kogucików czy wycinanek. Po tej książce być może już nigdy nie pójdziecie na ludowy festyn, ale cieplej spojrzycie na krewnych, zrozumiecie pokoleniowe tarcia. Bo choć chłopskie pochodzenie wciąż bywa wstydliwym tematem, według statystyk dotyczy większości społeczeństwa.„Chłopki. Opowieść o naszych prababkach” Joanna Kuciel-Frydryszak, wyd. Marginesy

Gdyby wierzyć statystykom, kobiety dwa razy częściej zapadają na depresję. Według danych, liczniej odwiedzają gabinety lekarskie i lec-zą się. Ale to tylko wycinkowy obraz rzeczywistości, bo jak prze-konują specjaliści, depresja mężczyzn pozostaje często niezauważana. Zamiast charakterystycznego spowolnienia i niemocy – kalendarz wypełniony obowiązkami. Nieskrywany u kobiet smutek zasłonięty agresją. A do tego cały repertuar ryzykownych zachowań – od szaleńczej jazdy samochodem, po nadużywanie alkoholu i sięganie po narkotyki. To tylko kilka symptomów Gotlandzkiej Skali Męskiej Depresji, która od lat 80. XX wieku służy do wstępnego di-agnozowania objawów choroby u mężczyzn, wciąż wymykających się systemowi opieki zdrowotnej. A koszty są zatrważająco wysokie, bowiem nawet 12 proc. pacjentów, którzy nie poddają się leczeniu, odbiera sobie życie. O tym, czym różni się doświadczenie choroby u mężczyzn, na czym polega leczenie, i jak wspierać bliskie osoby w kryzysie depresji, rozmawiamy z psychiatrą i psychoterapeutą Krzysztofem Krajewskim Siudą.

Poród naturalny bez cenzury, ludowa umiejętność „czytania ciała”, a w tle feminizm, sprawczość i rozwijająca się medycyna. Sabina Jakubowska, z zawodu doula i archeolożka, zadebiutowała powieścią, którą oparła na historii swojej rodziny – kobiet, które od pokoleń trudnią się przyjmowaniem porodów. Na 697 stronach porywającej książki konfrontuje XIX-wieczny poród w wiejskiej chacie ze współczesnym, zmedykalizowanym doświadczeniem. Mistyczna walka na śmierć i życie ustępuje miejsca szpitalnemu epizodowi, z którego mało się pamięta i rozumie. Książka „Akuszerki” została nominowana do Nagrody Literackiej Unii Europejskiej.

O pierwszych miłościach powiedziano prawie wszystko, o tych ostatnich – nie wiemy prawie nic. Z takiego założenia wyszła reportażystka Agata Romaniuk, która opowiada właśnie takie, niewpisujące się w kanon historie. Życie w trójkącie osób po emeryturze jest trudne do zaakceptowania dla ich rodzin. Podobnie jak zakochanie się w kimś poważnie chorym na alzheimera. Romaniuk opisuje też relację na odległość, która rozwija się już ponad dekadę, i miłość do sympatii z młodości, która spełnia się po 40 latach. Z autorką książki „Krótko i szczęśliwie. Historie późnych miłości” rozmawiamy o jej ostatnim projekcie.

Kiedy „dziewczynka” zostaje „dziewczyną”? Dlaczego „dziewczynami” nazywają się dojrzałe kobiety? O tym, co jest momentem kobiecej inicjacji, rozmawiamy z Weroniką Murek, autorką książki „Dziewczynki. Kilka esejów o stawaniu się”.

Kiedy mówimy o medycznej marihuanie? Jak wygląda realny dostęp do takiej terapii w Polsce i dlaczego wciąż budzi ona nieufność środowisk medycznych? A także o tym, jak na tę sytuację reaguje czarny rynek, rozmawiamy z dr n. med. Dorotą Rogowską-Szadkowską, autorką książki „Komu pomaga medyczna marihuana?”, która ukazała się nakładem Krytyki Politycznej.